Czy można odzyskać nieruchomości wywłaszczone pod drogę?

artykuł w Rzeczpospolitej on-line z 17.09.2009 r. 

Chcę podzielić działkę budowlaną na dwie mniejsze. Działka od strony południowej i zachodniej przylega do drogi publicznej i z tych stron pas działki o szerokości ok. 4 m został wywłaszczony pod poszerzenie istniejącej drogi (początek lat 80-tych, mój tato nie odebrał pieniędzy z tytułu odszkodowania, prawdopodobnie nie było też formalnej decyzji wywłaszczeniowej, powstał jedynie chodnik – w obrębie pasa drogowego, drogi nie poszerzono). Zmiany są naniesione na mapie ewidencyjnej, ale nie ma informacji o wywłaszczeniu w księgach wieczystych. Czy mogę odzyskać tą część działki? Czy wniosek o zwrot powinienem złożyć przed podzieleniem nieruchomości, czy też wcześniej dokonać podziału działki?

– J.J.

Odpowiada adwokat Krzysztof Sokołowski, z Kancelarii Sokołowski i Partnerzy Adwokaci Radcy Prawni z Lublina:

Z opisu nadesłanego przez czytelnika wynika, że sporna część nieruchomości została faktycznie zajęta na potrzeby pasa drogowego, choć pierwotnie miała stanowić poszerzony odcinek drogi publicznej. Stosownie do treści art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U. nr 133, poz. 872 wraz ze zmianami) nieruchomości pozostające w dniu 31 grudnia 1998 r. we władaniu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego nie stanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne, z dniem 1 stycznia 1999 r. stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub właściwych jednostek samorządu terytorialnego za odszkodowaniem. Przejście własności następuje z mocy samego prawa zaś potwierdzenie tego faktu następuje poprzez decyzję administracyjną wydaną przez właściwego wojewodę. Decyzja wojewody stanowi podstawę ujawnienia prawa własności w księdze wieczystej. Odszkodowanie za tak „przejętą” nieruchomość jest ustalane na wniosek właściciela nieruchomości według zasad i trybu określonych w przepisach o odszkodowaniach za wywłaszczone nieruchomości. Jest jednak warunek: wniosek o ustalenie odszkodowania musiał być złożony w okresie od 1 stycznia 2001 r. do 31 grudnia 2005 r. Roszczenia nie zgłoszone w tym terminie już wygasły. Jednak Trybunał Konstytucyjny już dwukrotnie uznał (wyrok z 20 lipca 2004 r. – sygn. SK 11/02 oraz z 15 września 2009 r – sygn. P 33/07), że takie ograniczone w czasie prawo domagania się odszkodowania nie narusza praw i wolności wyrażonych w art. 22 ust.1 Konstytucji RP.

Należy przypuszczać, że nieruchomość, o której pisze czytelnik, nie ma uregulowanego stanu prawnego z powodu wspomnianego na wstępie. Niemniej jednak jego sytuacja nie musi odpowiadać dokładnie dyspozycji wspomnianego przepisu art. 73 ust. 1. Proszę pamiętać, że przepis ten odwołuje się do pojęcia „drogi publicznej” podczas gdy z opisu wynika, że nieruchomość jest jedynie zajęta pod chodnik znajdujący się w obrębie pasa drogowego. Zgodnie z art. 4 pkt. 1 i 2 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn. Dz.U. nr 19 poz. 115 wraz ze zmianami) droga jest jednym z elementów pasa drogowego. Oznacza to, że ta część nieruchomości, która wprawdzie leży w obrębie pasa drogowego, ale nie jest zajęta pod drogę publiczną nie przeszła z mocy prawa na własność Skarbu Państwa czy jednostki samorządu terytorialnego. Jej odzyskanie jest jednak mało prawdopodobne z uwagi na funkcję publiczną, pod którą jest zajęta.

Sugerujemy wystąpienie do właściwego zarządcy drogi z wnioskiem o zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie z tej części nieruchomości. To z pewnością wymusi reakcję zarządcy, która może polegać na:

– wszczęciu postępowania wywłaszczeniowego i w konsekwencji wypłacie odszkodowania

albo

– wszczęciu przez wojewodę postępowania stwierdzającego przejście z mocy prawa własności nieruchomości na Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego, na podstawie art. 73 ust. 1 ustawy przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną.

W drugim przypadku radzimy zaskarżyć decyzję wojewody. W skardze należy się powołać na zakres przepisu art. 73, ograniczony jedynie do dróg publicznych, a nie do pasa drogowego.

Udostępnij